[ મીરાબેન ભટ્ટ દ્વારા ‘નવા વર્ષે નવા બનીયે’ પુસ્તકમાં લિખિત આ લેખ www.vadgam.com ઉપર લખવા માટે પરવાનગી આપવા બદલ આદરણિય મીરાબેન ભટ્ટનો ખૂબ ખૂબ આભાર.આપ તેમનો આ નંબર પર +91 9376855363 સંપર્ક કરી શકો છો.- પુસ્તક પ્રાપ્તિની વિગત લેખના અંતે આપવામાં આવેલ છે.]

દિવાળી આવી રહી છે

દિવાળીની ઘણી રાહ છે

કારણ કે અંતરમાં પ્રકાશની ચાહ છે.

દિવાળી એટલે પ્રકાશનું પર્વ

નિરંતર અંધકારમાં ભટકતા જીવને

પ્રકાશની તગતગતી તલાશ

અંતરમાં એક જ આ આશ

દીપાવલી બૂજવશે ઊજાશની આ પ્યાસ.

દીપાવલીનો દીપોત્સવ

દીવો,બીજો દીવો,ત્રીજો…ચોથો

એમ દીવાની લાંબી હાર

રચે સુંદર દીપમાળ.

એક ઝગારો  થાય ન થાય

ત્યાં આસપાસનું સઘળુ ઊગે છે ત્યારે

અંધકારમાં લપેટાયેલી સમસ્ત સૃષ્ટિ

ઊઘડતી જાય છે.

પ્રકાશ એટલે ઊઘાડ.

કશુંક ઊઘડતું દીસે

તો સમજવું કે

આસપાસ ક્યાંક પ્રકાશનું કિરણ ફૂટ્યું છે.

ઊઘડવુ એટલે બંધ બારણાનું ખૂલી જવું

ઊઘડવું એટલે બંધ કળીનું ખૂલી જવું

અને પછી ખીલી જવું

હૈયાનાં બંધ ખૂલી જાય

તો સાંપડી શકે સાત સાત સાગર અપાર !

દિવાળી આવે અને

આપણે એવા ને એવા

વાસી રહીએ તો ન ચાલે

દિવાળી એટલે વાસીપણાને તજી

કશાક નવા-નક્કોર,તાજા-નરવા

પરિવેશમાં પ્રવેશ કરવાનો ઊ ત્સવ.

દીવો પ્રગટે

અને જીવન કરવટ ન બદલે

તેવું કેમ બને ?

ફૂલ ઊ ઘડે છે ત્યારે

એમાં સુગંધના દીવા પ્રગટે છે

પ્રભુતાનાં પુનિત પગલાં થાય છે

એવું કવિ-ક્રાંતદર્શી કહે છે

એટલે ચાલો,આ વખતના નવા વર્ષના

નવલા શુભારંભમાં

નવો ઊજાશ,નવી પ્રેરણા,નવા ઊ ન્મેષ

જગાડવાનો શુભ સંકલ્પ કરીએ.

દીપાવલીનો આલોક

એ તો

પૃથ્વીલોકની પ્રકાશગંગા

આકાશગંગા સમી ઊ જ્જ્વળ

શુભ અને શુંભકરી !

આ પુણ્યતેજને તાગવા

અને વળી પામવા

ચાલો,ઊજવીએ પરવ

આ વહાલુડી દિવાળીનો.

કવિ મકરંદનો સધિયારો

આપણા ઊ રે છે,જે કહે છે.

– આંખ સામે ઊ ગતો દિન રાખીએ

-જે મળી સૌરભ જીવનમાં ચાખીએ

-કોણ જાણે છે હદય પીસી પ્રભુ

-રંગ અંગોમાં નવાં ઘૂંટી જશે.

સંકલ્પ કર્યો છે

નવા શુભારંભનો

પરંતુ મારો જીવનકોશ કહે છે કે

શુભારંભ અગાઊ

આદરવાનો હોય છે,

પૂર્વારંભ,પ્રારંભ !

પ્રારંભ એટલે પૂર્વતૈયારી

દીવો તો સાવ સમી સાંજે પ્રગટાવવાનો હોય,

પણ દીવડી અજવાળીને ચકચકિત કરવી,

રૂને હથેળીમાં ફેરવી વાટ તૈયાર કરવી,

ઘીમાં ઝબોડી,દીવડીના પૂરેલા તેલમાં ગોઠવવી

દીવાસળીની પેટી હાથવગી કરવી….

આ બધી પૂર્વક્રિયાઓ છે,

આરંભ પહેલાનો પ્રારંભ

જે ઢળતી બપોરે કરી લેવાનો હોય છે.

દિવાળીની ઢળતી બપોરે કરી લેવાનો હોય છે.

દિવાળીની ઢળતી બપોર કઈ ?

આસો મહિનો બેસે ન બેસે

ત્યાં ઢળવા માંડે છે મારા

વીતેલા વર્ષની ભરબપોર !

આ જ તો ટાણું છે જ્યારે

આદરવાનો છે આરંભ પહેલાનો ય આરંભ !

ચોપડામાં બાર-બાર મહિનાનું સરવૈયું

જમા-ઊ ધારના બાદબાકી-સરવાળા,

લેણ-દેણની સોંપણી-નોંધણી

નફા-તોટાના તમામ હિસાબ માંડી

ચોપડો પૂરો કરવાનો છે આ ગાળો.

આ ‘પ્રારંભ’ એટલે વળી,

ગૃહિણીના હાથમાં વાંસે બાંધેલું ઝાડું !

છત પરના,ખૂણા-ખાંચરાનાં

તમામ બાવાં-જાળા,ધુળ-કચરા વાળી-ઝૂડી

ઘરના ભંગાર વેચી-કૂચી

અભરાઈ પરનાં વાસણો અજવાળી

ચક્ચકિત કરવાના આ દિવસો !

પાલવ કમ્મરે વીંટાઈ ગયો છે,

ઘડીની ય ફૂરસદ નથી.

ભાઈ,આ તો દોહ્યલા તહેવાર

કશું ઊ ણું-અધૂરું,ગંદું-નબળું ચલાવી ન લેવાય

બધું ચંદન-ચોક સમું

સાફ-સ્વચ્છ,શુદ્ધ-નિર્મલ,ચોખ્ખું ચટ !

દિવાળી એટલે બધું ઊજળું-ઊજળું

ઊ જળું કરવા વાસણો અજવાળવા પડે

આપણા મહારાજ કહે

ઊજળા થવા ઘસાઓ !

ઘસાઈને ઊજળા થાઓ

વાસણ ઘસાય ત્યારે અજવાળાય !

હિસાબ ચોખ્ખા થાય,

ઘર-આંગણાં પણ ચોખ્ખાં ચટ્ટ

હવે બાકી શું રહ્યું?

નવા ચોપડા આવી ગયા,સાથિયા પુરાઈ ગયા

નવાં રંગરોગાન,નવા વસ્ત્ર-પરિધાન

છતાંય હવામાં કશીક વાસ છે

વાસીપણાની.

વાસી છે આપણું મન !

ઘર-દુકાન,વસ્ત્રલંકાર બધુ નવું

પરંતુ મન તો એનું એ

જરી-પુરાણું,રાગ-દ્વેષ

અને મારા-તારાના વેરઝેરથી !

ખદબદતું-ધગધગતું !

મનની આ બદી ભૂતાવળ મટાવવા

કઈ આમલીની ખટાશ શોધું ?

શેણે ધોઉં મારા મનના મેલ,

જળોની જેમ ચોંટેલા

પીધા કરે છે,ચૂસ્યા કરે છે તનના રક્ત !

કેમ કરીને તજું

ચિત્તને ચોંટીને વળગેલા આ કષાયોને

આ દિવાળી તો આવી પહોંચી

સંભળાઈ રહ્યા છે એના પગલાં,

સ્વાગતની શરણાઈના સૂર !

મંગળ પર્વ ! શુભ અવસર !

પ્રકાશનો ઊ ત્સવ ! નૂતન વર્ષનાં વધામણાં !

પણ….પણ !

પણ-બણ કશું નહી !

કરવાનો છે શુભ સંકલ્પ,

મક્કમ નિર્ધાર,નિશ્વય પણ !

કે દીપાવલીની આ ઊ જવણીમાં

ઊજળાં કરવાં છે તન-મન ને જીવન

અને આદરવું છે

નૂતન વર્ષનું નિરાળું નવજીવન !

[પુસ્તક પ્રાપ્તિની વિગત :-પુસ્તક:-“નવા વર્ષે નવા બનીયે”, પ્રાપ્તિસ્થાન:-નવભારત સાહિત્ય મંદિર,અમદાવાદ , કિંમત:-રૂ.૬૦/- ]